Çasti kur, 50 vjet mё parё, Neil Armstrongu vuri kёmbёn nё siperfaqen e Hёnёs shkaktoi admirim tё pёrzier me frikё, krenari e mrekullim nё mbarё botёn. Po nё kёtё gazetё qe shkruar se “njeriu, qё sot e tutje, mund tё shkojё nё univers kudo qё ja ka qejfi e qё i pjell fantazia … nё planete ku, tashmё me siguri, ka pёr tё shkuar sё shpejti”. Por jo. Zbarkimi nё Hёnё qe dicka e shtirё, nuk qe njё synim qё duhej arritur nё vetvete por njё mjet pёr tё nxjerrё nё pah mundёsitё e jashtёzakonёshme tё Amerikёs. Dhe nuk qe e nevojshme tё vihej nё dukje pёr sё dyti. Vetёm 571 vetё janё ngjitur nё orbitё dhe qё nga 1972 askush nuk ёshtё kuturisur mё thellё nё hapёsirё sesa ёshtё larg Des Moines nga Çikago.

50 vjetёt nё vijim do ndryshojnё kryekeput. Rёnia e kostove, teknologjitё e reja, ambiciet nga ana e Kinёs dhe Indisё, si dhe shfaqja e njё brezi tё ri sipermarrёsish premtojnё ta bёjnё njё epokё tё spikatur tё historisё sё zhvillimit tё hapёsires. Me siguri do tё pёrfshijё turizёm pёr tё pasurit si dhe rrjete mё tё mira komunikimi pёr tё gjithё dhe nё njё tё ardhme tё largёt mund tё pёrfshijё edhe shfrytёzimin e mineraleve dhe madje edhe transportin publik. Hapёsira do te pёrngjajё gjithnjё e mё shumё me njё aneks tё Tokёs – nje arenё ku tё maten edhe ndёrmarrjet e personat fizikё, e jo vetёm qeveritё. Por qe tё pёrmbushet ky premtim bota ka nevojё tё krijojё njё sistem ligjesh pёr tё qeverisur qiejt nё kohё paqeje dhe, nё rast nevoje, edhe nё kohё lufte.

Zhvillimi i hapёsirёs deri tani ka qene i pёrqёndruar nё lehtёsimin e aktivitetit nё orbita tё ulёta – kryesisht nё komunikimet satelitore pёr transmetim dhe kёrkim. Por tani dy janё gjёrat qe po ndryshojnё. Sё pari, gjeopolitika po tenton ti japё shtytje tё re idesё pёr tё dёrguar njerёzit mё thellё nё hapёsirё, pёrtej Orbitёs sё Ulёt Tokёsore. Kina planifikon tё zbarkojё njerёz nё Hёnё nё 2035. Administrata e presidentit Trump don qё amerikanёt tё kthehen atje nё 2024. Ulja e kostove po e bёn kёtё tё spikasё si dicka me e mundshme se mё parё. Misioni Apollo kushtoi qindra miliarda dollarё (llogaritur me vlerёn e sotme). Tani vetёm cmimet e biletave shkojnё dhjetёra miliarda.

[ … ]

Ёshtё lajthitje tё reklamohet hapёsira si njё fshat kaubojsёsh i parё me lente romantike, nje kufi pa kontroll pёrtej tё cilit njerёzimi ka mundёsi tё heqё qafe vargonjtё dhe tё provojё serish fatin e tij. Qё kjo hapёsirё tё pёrmbushё premtimet e veta, duhen rregulla. Dhe nё njё kohё kur bota nuk po gjen pika tё pёrbashkёta pёr tё rregulluar tregtinё tokёsore tё shufrave metalike dhe farave tё sojёs, kjo duket si kёrkesё e tejmadhe. Pa ato ama, shfrytёzimi maksimal i gjithckaje shtrihet pёrtej Tokёs nuk arrihet pa kaluar, nё rastin me tё mirё, edhe njё 50 vjeçar. Nё rastin mё tё keq, hapёsira veç ka pёr ti shtuar probleme Tokёs.

Momenti kur, 50 vite më parë, Neil Armstrong vuri këmbën e tij mbi sipërfaqen e Hënës, ngjalli admirim, krenari dhe habi në mbarë botën. Kjo gazetë deklaronte se “njeriu, që nga ajo ditë, mund të shkonte në univers kudo ku ia donte mendja dhe ku ia lejonte inteligjenca… tani më shumë se kurrë, njeriu mund të shkelte në planete, kjo gjë ishte e sigurt. “ Por jo. Zbritja në Hënë ishte diçka përtej normales, një objektiv i arritur jo si qëlllim në vetvete por si një mënyrë për të vënë në dukje aftësitë e jashtëzakonshme të Amerikës. Dhe në këtë pikë, me t’u realizuar, kjo arritje nuk kërkonte më një të dytë. Vetëm 571 njerëz kishin qenë në orbitë; dhe që nga 1972 askush nuk kishte guxuar të shkonte aq larg në hapësirë përveç Des Moines nga Çikago.
50 vitet që pasuan më vonë, do të ngjanin krejt ndryshe. Kostot më të ulëta, teknologjitë e reja, ambicjet e Kinës dhe Indisë, dhe një brez i ri sipërmarrësish premtonin një epokë të guximshme në zhvillimin hapësinor. Gati gati ishte e sigurt që do përfshihej më shumë turizmi për të pasurit dhe do kishte rrjete më të mira komunikimi për të gjithë; në perspektivën afatgjatë mund të duhej shfrytëzimi i mineraleve madje dhe transporti në sasira mjaft të mëdha. Hapësira akoma më shumë do të bëhej një shtojcë e planetit Tokë – një arenë për kompanitë dhe individët, dhe jo vetëm për qeveritë. Por në mënyrë që ky premtim të realizohet, bota ka nevojë të krijojë një sistem ligjesh për të qeverisur hapësirën kozmike – si në kohë paqeje ashtu edhe në kohë lufte nëse do vinte puna.
Zhvillimi i hapësirës deri më tani ka qenë i përqendruar në aktivitetet si më poshtë – kryesisht në komunikimet satelitore për transmetime dhe udhëtime në hapësirë. Tani po ndryshojnë dy gjëra. Së pari, gjeopolitika po i jep një shtysë të re duke dërguar qeniet njerëzore përtej distancave të afërta në orbitën e poshtme të Tokës. Kina po përgatitet të realizojë zbritjen e njeriut në Hënë nga viti 2035. Administrata e Presidentit Donald Trump dëshiron që Amerikanët të jenë prapë në Hënë në vitin 2024. Kostot më të ulëta bëjnë që këto plane të duken më të përballueshme se kohë më parë. Apollo kushton qindra miliarda dollarë (me paratë e ditëve të sotme). Tani çmimi i biletës është dhjetëra miliardë.
[ … ]
Është gabim të promovohet hapësira kozmike si një Wild West romantik, një vend krejt anarkik ku njerëzimi mund të flakë aty vargonjtë robërues dhe të rizbulojë fatin e tij. Në mënyrë që hapësira të përmbushë premtimin e saj, është e nevojshme qeverisja. Në një kohë kur bota nuk arrin të bjerë darkord mbi rregullat në Tokë të tregtisë së shufrave të çelikut dhe farave të sojës, kjo gjë mund të duket pretendim i tepërt. Por pa të, më e mira që mund të ngjasë është që gjithçka që gjendet përtej Tokës, do presë edhe 50 vite të tjera për t’u realizuar. Ndërsa në rastin më të keq, hapësira mund t’i shtohet problemeve që ka Toka.

Çasti kur, 50 vite më parë, Neil Armstrong shkeli në sipërfaqen e Hënës ngjalli admirim, krenari dhe habi në mbarë botën. Kjo gazetë arsyetoi se “njeriu, duke filluar nga sot, mund të shkojë kudo në univers, aty ku mendja e tij dëshiron dhe burimet e tij ia lejojnë... njeriu me shumë siguri do të shkojë drejt planeteve shumë më shpejt se kurrë.” Por jo. Zbritja në Hënë ishte nje anomali, një objektiv i arritur jo për të siguruar fundin e tij në vetvete, por një mjet i përdorur për të sinjalizuar aftësitë e jashtëzakonshme të Amerikës. Ky fakt, pasi u realizua, nuk kërkonte një realizëm të dytë të tij. Vetëm 571 njerëz kanë qenë në orbitë; dhe duke filluar nga viti 1972 askush nuk ka shkuar më tutje, me një nismë drejt hapësirës aq sa Des Moines nga Chicago.
50 vitet në vijim do të duken shumë ndryshe. Ulja e kostove, teknologjitë e reja, ambiciet kineze dhe indiane dhe gjenerata e re e sipërmarrësve premtojnë një erë të guximshme në zhvillimin hapësinor. Ajo pothuajse me shumë siguri do të përfshijë turizmin për të pasurit dhe rrjete komunikimi më të mira për të gjithë; herët a vonë do të mund të përfshijë edhe shfrytëzimin e mineraleve dhe madje transportimin fizik. Hapësira do të shndërrohet gjithnjë e më shumë në një zgjerim të Tokës – një arenë për kompanitë dhe individët privatë, jo vetëm për administratën shtetëore. Por në mënyrë që ky premtim të përmbushet, bota nevojitet të krijojë një sistem ligjesh për të administruar qiejt – si në kohë paqeje dhe nëse shkon deri aty, në kohë lufte.
Zhvillimi hapësinor është përqëndruar deri më tani në lehtësimin e veprimtarisë në Tokë – kryesisht komunikime satelitore për transmetime dhe navigime. Tani, dy gjëra po ndryshojnë. Së pari, gjeopolitika po nxit një iniciativë të re për t'i dërguar njerëzit përtej cekëtirave të ulëta të orbitës Tokë. Kina planifikon të zbresë njerëz në Hënë deri më 2035-ën. Administrata e Presidentit Donald Trump dëshiron që amerikanët të rikthehen në Hënë deri më 2024-ën. Ulja e kostove e bën këtë paradë më të përballueshme se më parë. Apollo kushtoi qindra miliarda dollarë (me paratë e ditëve të sotme), ndërkohë që sot dhjetra miliardë dollarë është çmimi i biletave.
[ … ]
Promovimi i hapësirës si një Perëndim i Egër i ekzaltuar, një kufi revolucionar ku njerëzimi mund të shkundë zinxhirët e tij dhe të rizbulojë fatin është i gabuar. Në mënyrë që hapësira të përmbushë premtimin e saj, nevojitet dominancë. Në një kohë kur bota nuk mund të dakordësojë mbi rregullat e tregtisë globale të shufrave të hekurit dhe bimës së sojës, kjo mund të duket si një kërkesë e madhe. Por pa të, potencialit të gjithçkaje që shtrihet përtej planetit Tokë do t'i duhej maksimumi të presë një 50 vjeçar tjetër për tu realizuar. Por më e keqja e të gjithave qëndron në faktin se hapësira mund t’i shtohet problemeve të planetit Tokë.

50 vjet më parë, çasti kur Neil Armstrong shkeli në sipërfaqen e Hënës ngjalli frikë, krenari dhe çudi në gjithë botën. Një gazetë shkroi se "njeriu, që nga kjo ditë e në vazhdim, mund të shkojë kudo në univers, ku e çon mendja dhe inteligjenca... herët a vonë, tashmë është i sigurt që do arrijë në planete". Por jo. Ulja në Hënë ishte një lajthithje, jo si një qëllim për t'u arritur, por një mënyrë për të treguar aftësitë e jashtëzakonshme të Amerikës. Ky qëllim, i arritur një herë, s'kishte nevojë të përsëritej. Vetwm 571 njerëz kanë qenë në orbitë; dhe që nga viti 1972 asnjë s'ka shkuar më larg në hapësirë sa largësia mes Des Moines dhe Çikagos.

50 vitet e ardhshme do të jenë shumë ndryshe. Rënia e kostove, teknologjitë e reja, ambiciet kineze dhe indiane, dhe një gjeneratë e re e sipërmarrësve që premtojnë një epokë të guximshme në zhvillimin e hapësirës. Me siguri do përfshijë turizmin për të pasurit dhe rrjete më të mira komunikimi për të gjithë; në planin afatgjatë mund të përfshihet shfrytëzimi i mineraleve e madje edhe tranporti masiv. Hapësira do bëhet gjithmonë e më shumë si një zgjatim i Tokës - një arenë për firmat dhe individët, jo vetëm për qeveritë. Por që ky premtim të përmbushet, bota duhet të krijojë një sistem ligjesh për qeverisjen e qiejve - si në kohë paqeje, edhe në luftë, nëse do të ndodhë.

Zhvillimi i hapësirës deri tani është përqendruar në lehtësimin e veprimtarive më poshtë - kryesisht në komunikimin satelitor për transmetim dhe lundrim. Tani dy gjëra po ndryshojnë. Së pari, gjeopolitika po e shtyn njerëzimin përtej kufijve të cekët të orbitës së Tokës. Kina planifikon të ulë njerëz në Hënë brenda vitit 2035. Administrata e Presidentit Donald Tramp do që amerikanët të kthehen atje brenda vitit 2024. Rënia e kostove e ka bërë këtë më të përallueshme se më parë. Apollo kushtoi qindra miliarda dollarë (me vlerën e sotme). Tani çmimi i biletës është dhjetra miliarda dollarë.

[...]

Është gabim të reklamohet hapësira si një Perëndim i Egër romantik, një kufi anarkik, ku njerëzimi mund të hedhë zinxhirët dhe të rizbulojë fatin e tij. Që hapësira të përmbushë premtimin, duhet qeverisje. Në një kohë kur bota nuk bie dakord me rregullat e tregtisë tokësore të shufrave të çelikut dhe sojës, duket si diçka e madhe për t'u kërkuar. Por pa të, potencialit të gjithçkaje që shtrihet përtej Tokës, në rastin më të mirë, do i duhen edhe 50 vjet të tjera të përmbushet. Në rastin më të keq, hapësira mund të jetë një problem i shtuar për Tokën.

Momenti kur 50 vjeçari Neil Armstrog shkeli me këmbën e tij në sipërfaqen e Hënës, zgjoi frikë, krenari dhe çudi në mbarë botën. Kjo gazetë shkroi se “njeriu që nga dita e sotme, mund të shkoj kudo në univers, aty ku të dojë mendja e tij dhe shpik zgjuarsia e tij...tani sigurisht njeriu shumë shpejt mund të shkojë në planete.” Por jo. Ulja në Hënë ishte një lajthitje, jo si një qëllim i arritur në vetvete, por si sinjal i aftësive të jashtëzakonshme të Amerikës. Kjo arritje e bërë dikur, nuk u bë më asnjëherë. Vetëm 571 njerëz kanë qenë në orbitë dhe që nga viti 1972 askush nuk ka shkuar në hapësirë më larg se distanca e Des Moines nga Çikago.
50 vitet e ardhshme do të duken shumë ndryshe. Rënia e çmimeve, teknologji të reja, ambicie kineze dhe indiane dhe një gjeneratë e re e ndërmarrësve premtojnë një epokë të guximshme të zhvillimit në hapësirë. Sigurisht do ta përfshijë edhe turizmin për të pasurit dhe rrjetet e komunikimit do të jenë më të mira për të gjithë, ndërsa në periudhën më afatgjate mund të përfshijë shfrytëzimin e mineraleve dhe madje edhe transportin masiv. Hapësira do të bëhet më shumë si një zgjerim i Tokës, një arenë për kompanitë dhe individët privat, jo vetëm për qeveritë. Por, për ta përmbushur këtë premtim, botës i duhet të krijoj një sistem të ligjeve për të qeverisur qiejt, si në kohë paqeje ashtu edhe në kohe lufte.
Deri tani, zhvillimi i hapësirës është fokusuar në lehtësimin e aktiviteteve vijuese, kryesisht në komunikimet satelitore për transmetim dhe navigacion. Tani janë duke ndryshuar dy gjëra. Së pari, gjeopolitika po bën një shtytje të re për t’i dërguar njerëzit përtej orbitës së ulët të tokës. Kina planifikon të dërgojë njerëz në Hënë rreth vitit 2035. Administrata e presidentit Donald Trump dëshiron që t’i dërgoj amerikanët atje në vitin 2024. Rënia e çmimeve e bën këtë dukuri më të volitshme se më përpara. Apollo ka kushtuar qindra miliarda dollarë (në paratë e sotshme). Tani çmimi i biletës është dhjetëra miliarda.

[ … ]

Është një gabim të promovohet hapësira si një Perëndim i Egër i ri, si një zonë e pashkelur anarkike ku njerëzimi mund t’i hedh zinxhirët e tij dhe të zbuloj përsëri fatin e tij. Për të përmbushur hapësira premtimin e saj, kërkohet qeverisje. Kjo mund të duket si një kërkesë e madhe në një kohë kur bota nuk mund të bie dakord për rregullat e tregtisë tokësore të shufrave të çelikut dhe sojës. Por pa të, në rastin më të mirë për ta përmbushur potencialin e asaj që shtrihet përtej Tokës, do të ishte të presim edhe 50 vjet të tjera. Më e keqja është se hapësira mund t’i shtojë probleme Tokës.

Momenti kur Neil Armstrong futi kemben ne siperfaqen e Henes inspiroi frike krenari dhe pyetje perreth botes.Kjo gazete kundershtoi qe njeriu nga kjo dite ne vazhdim mund te shkoje kudo ne univers mendja e tij dhe Jo gjenialiteti i tij zbulon ne planetet shume me shpejt sesa vone,njeriu tani eshte i sigurt te shkoje.Por jo.Zbritja ne Hene ishte nje lajthitje nje synim i arritur jo si nje fund ne vetvete por si nje mjet sinjalizues i aftesive te jashtezakonshme te Amerikes.Ky tregues i bere njehere nuk kerkonte riberje. Vetem 571 persona kane qene ne orbite dhe qe nga 1972 asnje nuk ka projektuar kaq shume larg ne hapesire sesa Des Moines qe eshte nga Çikago.
50 vitet e tjera do te duken ndryshe.Kostot e ulta ,teknologjite e reja dhe ambiciet Kineze dhe İndiane dhe nje brez i ri perkthyesish premtojne nje ere te re te zhvillimit hapsinor.Kjo do te perfshije pothuajse turizmin per rrjete komunikacione me te pasura dhe me te mira per te gjithe; ne nje aspekt me te gjere mund te perfshije shperthimet minerale dhe maske edhe transportin e masave.Hapesira do te behet me shume si zgjerim i Tokes- nje arene per firmat dhe individet private , jo per qeverite.Por per te plotesuar kete premtim bota duhet te krijoje nje sistem ligjesh qe te menaxhoje qiejt-si ne kohe paqeje ashtu edhe ne kohe lufte.
Zhvillimi i hapsires ka qene fokusuar ne aktivitet e mundshem si me poshte- kryesisht satelite komunikacione per transmetim dhe navigim.Tani dy gjera po ndryshojne. Se pari, gjeopolitika po ushqen nje shtyse te re per te derguar njerzit pertej cektive te orbites se poshtme te Tokes.Kina po planifikon te çoje njerez ne Hene ne 2035.Administrata e presidentit Donald Trump do ti ktheje amerikanet atje 2024.Kostot e ulta e bejne kete shfaqje edhe me te mundshme sesa me pare.Apollo kushton qindra bilion dollare (me parane e sotme).Sot dhjetra bilione jane cmim bilete.

[... ]

Eshte nje gabim te reklamosh hapsiren si nje Perendim I Eger te romantizuar, zone te pa shkelur anarkike ku njerezimi mund te flake pengesat e saj dhe te rizbuloje fatin e saj. Per hapsiren kerkohet plotesimit te premtimit te menaxhimit te saj.Ne nje kohe kur bota nuk mund te bjere dakort me rregullat tokesor te tregut te shufrave te çelikut dhe sojes te cilat mund te duken si nje kerkese e madhe.Por pa kete pontenciali i gjihçkaje shtrihet pertej Tokes do te kerkoje me se miri edhe 50 vjet te tjera.Me e keqja hapsira mund ti shtoje probleme e Tokes.