Ai là người nghĩ ra cuộc đại chiến cà chua định mệnh đầu tiên khởi đầu cho lễ hội La Tomatina? Thực tế thì không ai biết cả. Có thể đây là một cuộc nổi dậy chống Pháp hay một lễ hội vượt ngoài kiểm soát. Theo phiên bản câu chuyện được nhiều người kể nhất là trong lễ hội năm 1945 của Los Gigantes (một cuộc diễu hành rối giấy khổng lồ), người dân địa phương đang tìm cách gây ẩu đả để gây sự chú ý. Cuộc ẩu đả đã xảy ra gần một xe rau gần đó và họ bắt đầu ném cà chua chín. Những người xem vô tội cũng tham gia cho tới khi biến thành cảnh một cuộc hỗn chiến lớn của trái cây bay. Những kẻ chủ mưu đã phải trả tiền cho những người bán cà chua, nhưng không dừng được việc tái diễn các cuộc chiến cà chua nữa – và từ đó ra đời một truyền thống mới.

Lo ngại về một cuộc leo thang ngang ngược, chính quyền đã ban hành, nới lỏng, và sau đó lại phục hồi một loạt các lệnh cấm vào những năm 1950. Vào năm 1951, những người dân địa phương bất chấp pháp luật đã bị giam cầm cho tới khi cuộc phản đối công khai đã kêu gọi phóng thích họ. Cuộc phản đối nổi tiếng nhất đối với lệnh cấm cà chua đã xảy ra vào năm 1957 khi những người ủng hộ đã tổ chức một đám tang cà chua giả hoàn chỉnh với một chiếc quan tài và đám rước. Sau năm 1957, chính quyền địa phương đã quyết định vào cuộc, đặt ra một vài quy tắc, và chấp nhận truyền thống lập dị này.

Mặc dù cà chua chiếm vị trí trung tâm, một tuần lễ hội dẫn tới cuộc đấu cuối cùng. Đó là lễ hội vị thánh bảo trợ của Buñol, Đức Trinh Nữ Maria và Thánh Louis Bertrand, cùng với các cuộc diễu hành đường phố, âm nhạc, và pháo hoa theo phong cách Tây Ban Nha vui vẻ. Để tăng cường sức mạnh cho cuộc đại chiến sắp xảy ra, món cơm chiên thập cẩm paella truyền thống được phục vụ vào đêm trước cuộc đại chiến, một món ăn mang tính biểu tượng của Valencia làm từ cơm, hải sản, nghệ tây và dầu ô liu.

Ngày nay, lễ hội tự do này có một số biện pháp trật tự. Những người tổ chức đã đi xa hơn nữa khi trồng một vài loại cà chua khó chịu đặc biệt chỉ để dành cho sự kiện thường niên này. Lễ hội bắt đầu vào khoảng 10h sáng khi những người tham gia chạy lại để chộp lấy thịt giăm bông được buộc cố định trên đỉnh một cột mỡ. Những người xem thổi những bộ sáo rỗng với nước trong khi hát hò và nhảy trên đường. Khi chuông nhà thờ đổ vào buổi trưa, những xe tải chở cà chua vào thị trấn, trong khi những tiếng reo hò “To-ma-te, to-ma-te!" (cà chua, cà chua) lên tới đỉnh điểm.

Sau đó là tiếng nổ của khẩu đại bác nước, sự kiện chính bắt đầu. Đó là tín hiệu đèn xanh để nghiền và ném cà chua trong các cuộc tấn công toàn lực chống lại những người cùng tham gia. Những người ném cà chua ở khoảng cách xa, những sát thủ chuyên nghiệp, và những cú đá vổng ở cự ly trung bình. Bất kỳ kỹ thuật nào, vào thời điểm kết thúc, bạn sẽ thấy (và cảm thấy) khá khác biệt. Gần một giờ sau đó, những kẻ ném bom đắm mình trong cà chua cùng nhau nhảy điệu salsa trên đường phố ướt sũng đầy cà chua. Một tiếng súng đại bác thứ hai báo hiệu kết thúc cuộc đại chiến.