Ai là người đã ném quả cà chua định mệnh đầu tiên để bắt đầu cho cuộc cách mạng lễ hội La Tomatina? Thực tế là không ai biết nguồn gốc của lễ hội này. Có thể đó là từ một cuộc nổi dậy chống chế độ độc tài Franco, hoặc từ một lễ hội đã diễn ra hỗn loạn. Theo ý kiến phổ biến nhất, trong kỳ lễ hội năm 1945 ở Los Gigantes (một cuộc diễu hành với một hình nộm bằng giấy khổng lồ), để tạo nên sự chú ý người dân địa phương đã tạo ra một cuộc cải lộn ầm ỹ. Họ đã thực hiện việc này khi một xe chở rau quả đi qua gần đó và họ nhặt những quả cà chua chín và ném. Người qua đường cũng tham gia cho đến khi sự việc trở thành một cuộc hỗn chiến lớn với trái cây tung bay loạn xạ. Những người chủ mưu đã phải trả tiền cho những người bán cà chua, nhưng điều đó cũng không ngăn cản được sự tái diễn nhiều trận chiến ném cà chua hơn nữa—và đã tạo ra một truyền thống mới.

Lo sợ một sự leo thang khó kiểm soát, nhà cầm quyền đã ban hành, nới lỏng các đạo luật, và sau đó khôi phục hàng loạt lệnh cấm vào những năm 1950. Năm 1951, nhiều người dân địa phương bất tuân luật pháp đã bị bắt nhốt cho đến khi có sự phản đối kịch liệt của công chúng đòi hỏi phải thả họ ra. Sự chống đối nổi tiếng nhất đối với các lệnh cấm cà chua đã xảy ra vào năm 1957 khi những người ủng hộ tổ chức một đám tang cà chua giả tạo đầy đủ với một chiếc quan tài và diễu hành. Sau năm 1957, chính quyền địa phương quyết định chiều theo công chúng, thiết lập một số quy tắc thích hợp, và chấp nhận truyền thống lập dị này.

Mặc dù cà chua nắm vai trò chính, một tuần lễ hội dẫn đến sự thử thách cuối cùng. Đó là nhân dịp lễ kỷ niệm vị thánh bảo trợ của thị trấn Buñol, Đức Mẹ Maria và Thánh Louis Bertrand, với các cuộc diễu hành trên đường phố, âm nhạc, và pháo hoa trong trang phục truyền thống Tây Ban Nha vui nhộn. Để tạo nên sức mạnh cho người tham gia trong “trận chiến” sắp xảy ra, một món ăn truyền thống Tây Ban Nha ưa thích được phục vụ vào đêm trước của “cuộc chiến”, giới thiệu một món ăn của người dân Valencia mang tính biểu tượng gồm gạo, hải sản, nghệ tây, và dầu ô liu.

Ngày nay, lễ hội tự do này có một số giới hạn chương trình. Các nhà Tổ chức đã đi rất xa để trồng một chủng loại cà chua đặc biệt có mùi vị khó chịu chỉ dành cho sự kiện hàng năm này. Lễ hội bắt đầu khoảng 10 giờ sáng khi đó những người tham gia tranh nhau lấy miếng giăm bông được đặt trên một đỉnh cột được bôi trơn. Người xem cầm vòi rồng xịt nước trong khi người tham gia ca hát và nhảy múa trên đường phố. Khi tiếng chuông nhà thờ gõ giữa trưa, các xe tải chất đầy cà chua lăn bánh vào thành phố, trong khi tiếng hò reo "To-ma-te, to-ma-te!" đạt đỉnh điểm.

Sự kiện chính được bắt đầu sau khi một khẩu đại bác bắn nước khai hỏa. Đó là hiệu lệnh cho phép bắt đầu nghiền nát và tung cà chua ra với các cuộc tấn công toàn lực chống lại những người bạn cùng tham gia. Những người ném cà chua từ xa, những cuộc đột kích trực diện, và những cú ném qua đầu tầm trung. Bất kể bạn sử dụng kỹ thuật nào, vào lúc kết thúc, bạn sẽ thấy (và cảm nhận) nhiều khác biệt. Khoảng một giờ sau, các trận bom cà chua ngấm nước được dừng lại để chiến đấu trong một biển đầy nước xốt cà chua tràn ngập trên đường phố cho tới khi chỉ còn vài người sót lại trông giống như những quả cà chua. Một phát súng đại bác thứ hai báo hiệu kết thúc cuộc chiến cà chua.