ProZ.com translation contests »
2014 annual ProZ.com translation contest: "Celebrations" » English to Vietnamese » Entry by Hieu Tran


Source text in English

Translation by Hieu Tran (#19586)

Who cast that first fateful tomato that started the La Tomatina revolution? The reality is no one knows. Maybe it was an anti-Franco rebellion, or a carnival that got out of hand. According to the most popular version of the story, during the 1945 festival of Los Gigantes (a giant paper mâché puppet parade), locals were looking to stage a brawl to get some attention. They happened upon a vegetable cart nearby and started hurling ripe tomatoes. Innocent onlookers got involved until the scene escalated into a massive melee of flying fruit. The instigators had to repay the tomato vendors, but that didn't stop the recurrence of more tomato fights—and the birth of a new tradition.

Fearful of an unruly escalation, authorities enacted, relaxed, and then reinstated a series of bans in the 1950s. In 1951, locals who defied the law were imprisoned until public outcry called for their release. The most famous effrontery to the tomato bans happened in 1957 when proponents held a mock tomato funeral complete with a coffin and procession. After 1957, the local government decided to roll with the punches, set a few rules in place, and embraced the wacky tradition.

Though the tomatoes take center stage, a week of festivities lead up to the final showdown. It's a celebration of Buñol's patron saints, the Virgin Mary and St. Louis Bertrand, with street parades, music, and fireworks in joyous Spanish fashion. To build up your strength for the impending brawl, an epic paella is served on the eve of the battle, showcasing an iconic Valencian dish of rice, seafood, saffron, and olive oil.

Today, this unfettered festival has some measure of order. Organizers have gone so far as to cultivate a special variety of unpalatable tomatoes just for the annual event. Festivities kick off around 10 a.m. when participants race to grab a ham fixed atop a greasy pole. Onlookers hose the scramblers with water while singing and dancing in the streets. When the church bell strikes noon, trucks packed with tomatoes roll into town, while chants of "To-ma-te, to-ma-te!" reach a crescendo.

Then, with the firing of a water cannon, the main event begins. That's the green light for crushing and launching tomatoes in all-out attacks against fellow participants. Long distance tomato lobbers, point-blank assassins, and medium range hook shots. Whatever your technique, by the time it's over, you will look (and feel) quite different. Nearly an hour later, tomato-soaked bombers are left to play in a sea of squishy street salsa with little left resembling a tomato to be found. A second cannon shot signals the end of the battle.
Ai là người đã ném quả cà chua định mệnh khởi đầu sự bùng phát của lễ hội cà chua La Tomatina? Thực tế là không ai biết cả. Có thể đó là trong một cuộc nổi dậy chống độc tài Franco, cũng có thể là một lễ hội đường phố bị vượt ra ngoài tầm kiểm soát. Theo phiên bản lịch sử được nhiều người biết đến nhất, trong thời gian diễn ra lễ hội Los Gigantes năm 1945 (một lễ diễu hành với mặt nạ rối bằng giấy bồi), người dân địa phương đã có ý định dựng lên một màn đánh lộn để thu hút sự chú ý. Họ vô tình đi ngang một xe chở rau quả gần đó, và bắt đầu ném cà chua chín vào nhau. Những người vô tội xúm lại xem cũng đã bị cuốn vào, cho đến lúc cảnh tượng biến thành một bãi chiến trường, với đạn là trái cây bay vèo vèo. Những kẻ gây rối đã phải đền bù thiệt hại cho các chủ xe bán cà chua, nhưng điều đó không ngăn được cuộc chiến cà chua tái diễn - và thế là một lễ hội truyền thống mới ra đời.

Lo sợ sự kiện này sẽ gia tăng không kiểm soát nổi, chính quyền đã thiết lập, gỡ bỏ, và rồi lại tái thiết một loạt các lệnh cấm trong những năm 1950. Năm 1951, những người dân địa phương chống lại lệnh cấm đã bị bắt giam, cho đến khi công chúng lên tiếng kêu gọi trả tự do cho họ. Nổi tiếng nhất là hoạt động chống đối diễn ra vào năm 1957, trong đó những người ủng hộ lễ hội cà chua đã tổ chức một đám tang giả cho cà chua, với đầy đủ quan tài và các nghi thức. Sau năm 1957, chính quyền địa phương đã quyết định chiều theo ý dân, đặt ra một số quy định, và cho phép lễ hội kì dị này trở thành truyền thống.

Mặc dù cà chua là tâm điểm của lễ hội, nhưng có cả một tuần diễn ra các hoạt động ăn mừng để dẫn đến màn hội cuối cùng. Các hoạt động nhằm tưởng nhớ hai vị thánh bảo hộ của thị trấn Buñol, Đức Mẹ Đồng Trinh và Thánh Louis Bertrand, gồm có diễu hành trên đường phố, ca nhạc, và pháo hoa, theo phong cách Tây Ban Nha vui nhộn. Để tiếp sức cho trận chiến đang chờ đợi mọi người ở cuối lễ hội, vào đêm trước cuộc chiến, sẽ có một chảo paella vĩ đại được mang ra, món đặc sản thành Valencia làm từ cơm, hải sản, nghệ tây, và dầu ô-liu.

Ngày nay, lễ hội vốn không cần luật lệ này đã trở nên có quy củ hơn. Ban tổ chức đã đi xa đến mức cho trồng một giống cà chua đặc biệt không ngon chỉ dành riêng cho lễ hội hàng năm. Lễ hội sẽ bắt đầu khoảng lúc 10 giờ sáng, khi đó những người chơi sẽ chạy đua để giành giật một tảng thịt gắn trên đỉnh một cây cột bôi mỡ. Những người đứng xem thì vừa cầm vòi phun nước vào đám đông chen lấn, vừa hát hò nhảy múa trên đường. Khi chuông nhà thờ điểm 12 giờ trưa, các xe tải chở đầy cà chua tiến vào thị trấn, giữa tiếng hò reo "To-ma-te, to-ma-te!" (tiếng Tây Ban Nha, nghĩa là cà chua) càng lúc càng vang dội.

Tiếp đó, khi vòi rồng được phun lên, sự kiện chính bắt đầu. Đó là tín hiệu đèn xanh cho phép mọi người lao ra bắn phá cà chua đủ mọi hướng vào những người cùng chơi. Có những tay ném bổng đường dài, những kẻ ám sát thẳng tay, và những người bắn lưỡi móc tầm trung. Cho dù kĩ thuật là gì, thì đến khi kết thúc, ai cũng sẽ trông khác hẳn (và cảm thấy khác hẳn). Gần một giờ sau, những kẻ đánh bom người dính đầy cà chua vẫn tiếp tục nhảy điệu salsa đường phố giữa biển người nhoe nhoét, và hầu như không nhận ra được một quả cà chua nào còn nguyên vẹn. Đợt phun vòi rồng lần thứ hai báo hiệu kết thúc trận chiến.


Discuss this entry