Kto cisnął tym pierwszym pomidorem wielkiej wagi, który dał początek rewolucji La Tomatina? Prawdę mówiąc, nikt nie wie. Może było to podczas antyfrankistowskiego powstania albo podczas karnawału, który wymknął się spod kontroli. Zgodnie z najbardziej popularną wersją tej historii, w 1945 roku, w trakcie święta Los Gigantes (parada gigantycznych kukieł z papier mâché) miejscowi zamierzali zainscenizować bójkę, aby zwrócić na siebie trochę uwagi. Natknęli się na stojący w pobliżu wózek z warzywami i zaczęli rzucać dojrzałymi pomidorami. Wmieszani w to zostali niewinni przechodnie, aż w końcu burda rozrosła się w wielką walkę wszystkich z wszystkimi na fruwające warzywa. Sprawcy musieli zwrócić pieniądze sprzedawcom pomidorów, to jednak w niczym nie przeszkodziło nawrotowi pomidorowych bitew – ani narodzinom nowej tradycji.

W obawie przed nieopanowanym rozrostem zjawiska władze podjęły kroki prawne, odpuściły, a potem w latach pięćdziesiątych znów wprowadziły serię zakazów. W 1951 roku miejscowi, którzy nie podporządkowali się prawu, byli więzieni, póki głośny protest opinii publicznej nie wymusił ich zwolnienia. Najsłynniejszego zuchwalstwa w obliczu pomidorowych zakazów dopuszczono się w 1957 roku, gdy zwolennicy zwyczaju urządzili prześmiewczy pogrzeb pomidora, podczas którego nie zabrakło ani trumny, ani procesji żałobników. Po 1957 roku miejscowe władze postanowiły ugiąć się przed naciskiem, ustaliły kilka reguł i poparły tę zwariowaną tradycję.

Chociaż główną rolę odgrywają pomidory, do końcowego starcia prowadzi cały tydzień harców. W radosnym hiszpańskim stylu, pośród ulicznych parad, muzyki i pokazów sztucznych ogni, celebruje się świętych patronów Buñol, Matkę Bożą Niepokalaną i Ludwika Bertranda. Dla dodania sił przed nieuchronną bijatyką, w wigilię bitwy podaje się olbrzymią paellę i eksponuje w ten sposób sztandarowe walenckie danie z ryżu, owoców morza, szafranu i oliwy.

Dziś to rozbuchane święto ma już swoją odrobinę ładu. Organizatorzy posunęli się tak daleko, że wyhodowali specjalną odmianę niejadalnego pomidora wyłącznie na to doroczne wydarzenie. Zabawa zaczyna się około dziesiątej rano, gdy uczestnicy na wyścigi starają się pochwycić szynkę umieszczoną na szczycie natłuszczonego słupa. Widzowie polewają wspinaczy wodą z węża, a w tym samym czasie na ulicach odbywają się śpiewy i tańce. Gdy dzwon na wieży kościelnej wybija południe, wtaczają się do miasteczka ciężarówki załadowane pomidorami, a skandowanie "To-ma-te, to-ma-te" osiąga crescendo.

Potem, wraz z wystrzałem z armatki wodnej rozpoczyna się główne wydarzenie. To zielone światło do rozgniatania i ciskania pomidorów w natarciu na pozostałych uczestników – wszystkie chwyty są dozwolone. Podkręcane rzuty pomidorem z daleka, szarże z najbliższej odległości i haki z półdystansu. Jakąkolwiek technikę zastosować, zanim jest po wszystkim, każdy wygląda (i czuje się) całkiem inaczej. Blisko godzinę później oblepieni pomidorami bombardierzy zostają, by bawić się w morzu mazistej ulicznej salsy, w której trudno już znaleźć cokolwiek przypominającego pomidora. Drugi wystrzał z armatki stanowi sygnał do zakończenia bitwy.