Ai là người đã ném quả cà chua định mệnh đầu tiên khởi nguồn cho Lễ hội Cà chua? Sự thật là chẳng người nào biết được. Có lẽ đó là một cuộc nổi loạn chống chế độ độc tài Franco, hoặc cũng có thể một lễ hội đã đi tới mức mất kiểm soát. Theo sự lý giải thông thường nhất, trong lễ hội Los Gigantes 1945 (lễ hội diễu hành của các con rối khổng lồ làm bằng giấy bồi), người dân địa phương đã hò hét để gây sự chú ý. Chuyện diễn ra ngay một sạp rau quả gần đó và họ bắt đầu ném những quả cà chua chín đỏ. Những người đứng xem không liên quan cũng bị kéo vào cuộc khi xung quanh bị biến thành một một cuộc hỗn chiến của những trái cây bay. Những người kích động khi đó đã phải trả tiền cho các chủ cửa hàng bán cà chua, song điều đó cũng chẳng làm giảm sự xuất hiện của thêm nhiều cuộc chiến cà chua khác – và sự ra đời của một truyền thống mới.


Lo ngại về một sự leo thang bất kiểm soát, nhà chức trách đã ban hành, rồi nới lỏng và lại khôi phục một loạt các lệnh cấm trong những năm 1950. Vào năm 1951, những người dân địa phương bất tuân thủ luật đã bị tống giam cho tới khi dân chúng công khai phản đối, đòi phóng thích họ. Sự phản kháng các lệnh cấm lễ hội cà chua được biết đến nhiều nhất là vào năm 1957 khi những người đề xướng tổ chức một lễ tang giả với một cỗ quan tài và đám rước. Sau năm 1957, chính quyền địa phương đã phải quyết định thay đổi để thích ứng với hoàn cảnh, họ ban hành một số quy định, và chấp thuận truyền thống có phần lập dị này.

Mặc dù lễ hội cà chua là sự kiện trung tâm, song trước khi diễn ra sự kiện hạ màn này, từ một tuần trước đó đã diễn ra nhiều hoạt động lễ hội khác. Đó là lễ hội tưởng niệm thần hộ mệnh của thị trấn Brunol, đức mẹ Đồng trinh Mary và thánh Louis Bertrand, với các màn diễu hành, âm nhạc đường phố và bắn pháo hoa trong các trang phục vui mắt của người Tây Ban Nha…. Để tích lũy năng lượng cho các màn hò hét sắp diễn ra, lễ hội cơm thập cẩm được tổ chức vào đêm trước trận chiến, phục vụ món cơm có tính biểu tượng của Valencia, hải sản, nghệ tây và dầu ô liu.

Ngày nay, lễ hội không còn bị hạn chế này cũng có vài tiêu chuẩn trật tự. Các nhà tổ chức đã đi khá xa để trồng một loại cà chua có mùi vị khó chịu chỉ để phục vụ lễ hội hàng năm. Lễ hội được bắt đầu vào khoảng 10h sáng khi người tham gia thi tài trèo lên một chiếc cột bôi trơn mỡ để lấy một miếng thịt đùi nướng được treo trên đỉnh. Người xem ở dưới dùng vòi nước phun vào người trong lúc hò hát nhảy múa trên phố. Khi chuông nhà thờ báo hiệu buổi trưa, những xe tải chở đầy cà chua lăn bánh vào thành phố, trong khi tiếng đồng thanh hô vang “To-ma-te, to-ma-te” ngày càng lớn dần.

Và rồi, với sự mở màn của vòi rồng phụn nước, các sự kiện chính bắt đầu. Đó chính là tín hiệu cho phép mọi người bắt đầu bóp nát và ném cà chua vào đám đông tham gia. Những tay lốp cà chua từ xa, những sát thủ điểm trắng và những tay ném tầm trung. Cho dù bạn dùng chiến thuật nào thì khi chung cuộc, bạn sẽ trông (hoặc cảm thấy) khác đi rất nhiều. Gần một giờ sau đó, các sát thủ nhuộm đỏ cà chua thỏa sức vui vầy trong những vũ điệu salsa đường phố ướt nhẹp, và hiếm hoi lắm mới thấy những miếng cà chua còn nguyên dạng. Vòi rồng lần thứ hai sẽ phát hiệu lệnh chấm dứt cuộc chiến.